Өзектілігі
Х хромосомасындағы генетикалық өзгерістердің тәбиғаты алғаш рет Дрозофила меланогастердің аналығында шектелінген Х хромосомасының тәжірибелік эволюциясы арқылы зерттелінеді.
Жобаның мақсаты
Х хромосомасындағы генетикалық өзгерістердің табиғатын түсіну, олардың Х хромосомасының эволюциясына және күрделі белгілердің генетикалық архитектурасына әсерін зерттеу.
Күтілетін нәтижелер
Бұл зерттеу жобасы жынысқа тән іріктеу, жыныстық антагонизм және күрделі белгілердің генетикалық архитектурасы арасындағы байланыстарды тәжірибе арқылы түсіну үшін тәжірибелік эволюция мен геномиканы (гендердің экспрессиясын және SNP жиілігін талдау) біріктіреді. Х хромосомасындағы генетикалық өзгерістердің бүкіл геномның және күрделі белгілердің экспециясындағындағы рөлі анықталынады. Бұл жобада біз Х хромосомасының аналықтағана тұқым қуалауын қалыптастырып және ерлердің селективті шектеулерінің әсерін жою үшін Х-хромосомалық баланысы көмегімен, аналықта шектелген Х хромосомасының тәжірибелік эволюциясын қолданамыз. Бұл тәсіл жыныстық антагонистік таңдаудың геномға (немесе оның бір бөлігіне) әсерін жояды, бір жынысқа тән оптимумға (әйелдік оптимумға) қарай эволюциялануға мүмкіндік береді. Жоба барысында, біз эксперименттік эволюцияны, заманауи геномиканы (гендердің экспрессиясын және аллель жиілігін талдау) және классикалық генетикалық әдістерді (хромосомалық интрогрессия және бақыланатын қиылысу схемалары) көп өзгермелі сандық генетиканың құрылымымен біріктіретіре отырып Х хромосомасындағы полиморфты локустардың қасиетін зерттейтін боламыз. Біз бұл жобаның жаңа білімдерді ашуға және бұрыннан білетінімізді кеңейтуге мүмкіндік беретініне сенімдіміз.
Жобаның ғылыми жетекшісі
Манат Есбол. Ph.D.мамандығы — 6D060700 — Биология. Хирш индексі – 1. https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0002-7614-9173).
Зерттеу тобының мүшелері
Жубанова Гульсамал Ғылым магистрі, Діңгек жасушалары зертханасының кіші ғылыми қызметкері, ҚР ДСМ «Ұлттық биотехнология орталығы».
Мазкират Шынар.
Жобаның ғылыми жетекшісінің және зерттеу тобының негізгі жарияланымдары
- Manat Y. (2021) The genomic basis of the response to female-limited X-chromosomeevolution. PhD thesis, Lund University, Lund, Sweden. Citation 0, Q0,https://portal.research.lu.se/en/publications/the-genomic-basis-of-the-response-to-female-limited-x-chromosome-.
- Manat Y, Lund-Hansen KK, Katsianis G, Abbott JK. Female-limited X-chromosome evolution effects on male pre- and post-copulatory success.2021. Citation 1, Q1,DOI:https://doi.org/10.1098/rsbl.2020.0915 ,Biol Lett. Mar;17(3):20200915.
- Yesbol Manat, Alexandr V Shustov, E. Evtehova, S. Z. Eskendirova. Expression, purification and immunochemical characterization of recombinant OMP28 protein of Brucella species. 2016. Citation 15, Q2,Open veterinary journal,DOI:4314/ovj.v6i2.1, 6(2), 71–77.
- Shustov A. V, Manat Y, Unyshiva G. B, Sarina N. I, Eskendirova S. Z. Production, Purification and Characterization of the Recombinant Brucella abortus Cu/Zn Superoxide Dismutase. Chinese Journal of Animal Infectious Diseases. 2014, Citation 0, Q0, #2, p:46-51, https://caod.oriprobe.com/articles/41550216/PRODUCTION_PURIFICATION_AND_CHARACTERIZATION_OF_RE.htm.
- А.В. Шустов, С. З. Ескендирова, Е. Манат, Г. Б. Унышева, Н. И. Сарина, Получение рекомбинантного антигена бруцелл- Cu/Zn- зависимой супероксиддисмутазы (SOD). 2013, Citation 0, Q0,DOI:11134/btp.3.2013.11, Biotechnology Theory and practice. 3/2013. p: 65–70.
- Zhabagin M, Sabitov Z, Tazhigulova I, Alborova I, Agdzhoyan A, Wei LH, Urasin V, Koshel S, Mustafin K, Akilzhanova A, Li H, Balanovsky O, Balanovska E. Medieval Super-Grandfather founder of Western Kazakh Clans from Haplogroup C2a1a2-M48. J Hum Genet. 2021 Jan 29. doi: 10.1038/s10038-021-00901-5. Epub ahead of print. PMID: 33510364
- Zhabagin M, Sabitov Z, Tarlykov P, Tazhigulova I, Junissova Z, Yerezhepov D, Akilzhanov R, Zholdybayeva E, Wei LH, Akilzhanova A, Balanovsky O, Balanovska E. The medieval Mongolian roots of Y-chromosomal lineages from South Kazakhstan. BMC Genet. 2020 Oct 22;21(Suppl 1):87. doi: 10.1186/s12863-020-00897-5. PMID: 33092538; PMCID: PMC7583311
- Issabekova, O. Berillo, M. Regnier, A. Ivashchenko. Interactions of intergenic microRNAs with mRNAs of genes involved in carcinogenesis. Journal Bioinformation. 2012. Vol. 8, I. 11. P. 513-518.
- Saparov, V. Ogay, T. Nurgozhin, W.C.W. Chen,N. Mansurov, A. Issabekova, J. Zhakupova. Role of the immune system in cardiac tissue damage and repair following myocardial infarction\\Inflamm. Res. (2019) https://www.springer.com/journal/11)- 2017.- DOI 10.1007/s00011-017-1060-
- , Mukantaev K.N., Tursunov K.A., Kaukabayeva G.K., Kanaev D.B., RamankulovYe.M., Mukanov K.K. Obtaining and determination of immunogenic properties of TRX-PD-1 recombinant protein. Eurasian Journal of Applied Biotechnology, 2019, Citation 0, Q0, Vol.1, 33-42. https://doi.org/10.11134/btp.1.2019.3.
